سپتوم دیواره‌ای است که سمت راست و چپ قلب را از یکدیگر جدا می‌نماید. زمانی که یک شکاف و یا حفره در بین دو حفره‌ی پایینی قلب یعنی بطن‌ها وجود داشته باشد منجر به نقصی می‌شود که به آن سوراخ قلب جنین گفته می‌شود. در این مقاله در رابطه با این مشکل و خطرات آن صحبت خواهیم کرد.
سوراخ بودن قلب جنین یکی از شایعترین عوارضی می‌باشد که نوزادان با آن به دنیا میآیند، این حفره گاهی خود به خود و بدون هیچ گونه اقدام درمانی به مرور بسته می‌شود و از بین می‌رود و هیچ گونه مشکل و عارضه‌ای برای جنین ایجاد نمی‌کند اما در برخی موارد ممکن است منجر به بروز عوارضی شود که با کمک داروها و یا روش جراحی قابل درمان می‌باشد.
به طور کلی عارضه‌ی سوراخ بودن قلب جنین عارضه‌ای قابل درمان بوده و بیشتر نوزادانی که با این مشکل به دنیا میآیند طول عمری طبیعی مانند سایر افراد خواهند داشت.
شیوع سوراخ قلبی در نوزادان
حدود 8 نوزاد در میان هر 1000 نوزادی که متولد می‌شود مبتلا به مشکلات قلبی و عروقی می‌باشد و حدود نیمی از این نوزدن دچار سوراخ در قلب می‌باشند.
دلایل پیدایش سوراخ در قلب جنین
در هفته‌ای ششم بارداری، ساختار قلب جنین دارای چهار حفره است، در این دوره دیواره‌ی سپتوم و قسمت‌هایی از ماهیچه و سایر قسمت‌های اصلی قلب تشکیل می‌شود، اگر تا این زمان دیواره ی سپتوم به اندازه‌ی کافی رشد نکرده باشد ممکن است موجب تشکیل حفره‌ای در سپتوم و بین بطن چپ و راست شود. در اصطلاح عامیانه به این حفره سوراخ قلب گفته می‌شود اما پزشکان آن را با نقص دیواره‌ی بین بطنی می‌شناسند.
گاهی اوقات ممکن است چند سوراخ وجود داشته باشد که اندازه و موقعیت قرار گرفتن آنها متفاوت باشد. سوراخ‌های کوچک اغلب مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند و ممکن است تا چندین سال شناسایی نشوند. در صورتی که این مشکل در طول بارداری احتمال داده شود، باید به بهترین متخصص پریناتولوژی در تهران مراجعه کنید.
برخی از دلایل شناخته شده در ایجاد سوراخ قلب جنین عبارتند از:
- دیابتی بودن مادر
- مصرف حشیش و سایر مواد مخدر
- مصرف الکل در طی دوران بارداری
نقش ژنتیک در تشکیل سوراخ قلب
سوراخ قلب جنین در مواردی بدون اینکه هیچ دلیل شناخته شده‌ای وجود داشته باشد تشکیل می‌شود اما گاهی اوقات نیز همراه با سایر مشکلات قلبی و یا به عنوان بخشی از یک بیماری ارثی و یا ژنتیکی ممکن است ایجاد شود اما به طور کلی در اکثر موارد این بیماری، ژنتیکی نمی‌باشد.
مشکلاتی که سوراخ بودن قلب ایجاد می‌نماید با توجه به اندازه‌ی سوراخ متفاوت می‌باشد. در اکثر موارد در حین اولین معاینات قلبی که پس از تولد نوازد به منظور بررسی سلامت کلی نوزاد انجام می‌شود پزشک متوجه صداهای غیرعادی در قلب می‌شود و این عارضه شناسایی می‌شود.
زمانی که اندازه‌ی سوراخ بزرگتر باشد علائمی مانند تعریق، تنگی نفس و خستگی در هنگام شیر خوردن در نوزاد مشاهده می‌شود. در کودکان بزرگتر ممکن است ضعف و خستگی در هنگام انجام بازی و یا سایر فعالیت‌ها باعث ایجاد مشکل شود.
بیشتر بخوانید: مشاوره دوران بارداری
عدم اضافه وزن یکی دیگر از مورادی است که باید جدی گرفته شود، همچنین این کودکان معمولاً بیشتر از نوزادان سالم دچار عفونت‌های قفسه سینه می‌شوند، این عفونت‌ها اغلب در 4 تا 6 هفتگی آغاز می‌شود.
تشخیص سوراخ قلب جنین
همان طور که پیشتر اشاره شد در مرحله‌ی اول با سمع صدای قلب، مشکل در تغذیه و عدم اضافه وزن متناسب با سن نوزاد پزشک می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد اما تشخیص نهایی توسط اسکن قلب، سونوگرافی قلب و اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام خواهد شد.
در صورتی که اکوکاردیوگرام نتواند تمام مشکلات قلبی را تشخیص دهد کاتتریزاسیون قلبی پیشنهاد می‌شود، در این روش ماده‌ی رنگی که توسط اشعه ایکس قابل شناسایی است به رگ تزریق می‌شود و توسط آن اندازه و محل دقیق سوراخ قلبی قابل تشخیص خواهد بود.
درمان سوراخ قلبی جنین
- بدون درمان: در اکثر موارد اکثر سوراخ‌های قلبی که در دوران جنینی ایجاد می‌شود در طی سال اول زندگی و بدون هیچ گونه درمان خاصی از بین خواهد رفت و به صورت خود به خود بسته خواهد شد.
نکته: در صورتی که تا سن 10 سالگی این سوراخ بسته نشود و اندازه‌ی آن کوچک باشد و هیچ گونه مشکلی برای کودک ایجاد نکند احتیاجی به هیچ گونه درمان خاصی ندارد.
- دارودرمانی: اگر اندازه‌ی سوراخ بزرگ باشد و منجر به عوارضی در نوزاد شود از داروهایی جهت کاهش فشار روی قلب و ریه و کمک به پمپاژ قلب استفاده خواهد شد. همچنین تغذیه با مواد حاوی کالری بالا منجر به جبران کمبود وزن نوزاد خواهد شد.
- جراحی: در مواقعی که سوراخ قلب منجر به اثرات نامطلوب بر رشد کودک می‌شود پزشک ممکن است درمان جراحی را برای کودک پیشنهاد نماید. در این مواقع درمان جراحی قلب باز می‌تواند موجب بهبود عوارض و سلامتی کودک شود. با پیشرفت تکنولوژی و روش‌های نوین جراحی قلب نوزادان و کودکان امید به زندگی برای نوزادانی که با سوراخ قلب متولد می‌شوند مشابه نوزادان سالم می‌باشد و این نو.زادان پس از دارودرمانی و یا جراحی قلب می‌توانند مانند سایر کودکان یک زندگی نرمال را در پیش داشته باشند.
