احساس درد در شکم می‌تواند یکی از اولین علائم تورشن یا پیچ خوردگی تخمدان باشد. هنگامی که تخمدان و گاهی اوقات لوله‌های فالوپ در اطراف بافتی که به آن متصل شده‌اند، بپیچند نیز تورشن تخمدان اتفاق می‌افتد. این موضوع موجب قطع خون رسانی به تخمدان خواهد شد که منجر به بروز درد شدید و آسیببه اندام‌ها می‌شود.
علت تورشن تخمدان
تخمدان‌ها دو عضو کوچک به شکل بادام هستند که در دو طرف رحم قرار گرفته‌اند. این عضوها موجب آزاد شدن یک تخمک در هر ماه می‌شوند.
تورشن تخمدان معمولاُ در یک طرف ایجاد می‌شود. زمانی که تورشن تخمدان اتفاق بیفتد درد شدیدی در ناحیه‌ی شکم ایجاد می‌شود و در اکثر موارد بیماران نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری و جراحی اورژانسی دارند.
تورشن تخمدان می‌تواند بنا به دلایل مختلفی رخ بدهد اما مهمترین دلیل آن کیست تخمدان است.
کیست‌های تخمدان در اغلب موارد توده‌های خوش خیم هستند که منجر به بروز عارضه‌ی خاصی برای بیماران نمی‌شود اما در برخی افراد ممکن است منجر به بروز مشکلات جدی مانند تورشن تخمدان شود.
سایر عواملی که می‌تواند موجب تورشن تخمدان شوند عبارتند از:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- جراحی بستن لوله‌ها در گذشته
- حاملگی
- هورمون درمانی
علائم تورشن تخمدان
یکی از مشکلات در تشخیص تورشن تخمدان این است که هیچ نوع علامت اختصاصی ندارد و علائمی که به دلیل تورشن تخمدان ایجاد می‌شود با بسیاری از بیماری‌ها مشترک است.
به طور کلی شایع ترین علامتی تورشن تخمدان احساس درد ناگهانی در شکم است. این درد همیشگی نیست اما زمانی که ایجاد شود بسیار شدید است. بیمار به دنبال درد ممکن است دچار حالت تهوع و استفراغ شود.
سایر علائم تورشن تخمدان عبارت است از:
- درد در ناحیه لگن
- حساس شدن شکم
- گرفتگی‌های عضلانی به مدت چند روز و یا چند هفته
به دلیل اینکه تخمدان ممکن است به صورت مداوم در حال پیچ خوردن و باز شدن باشد دردهای عضلانی ممکن است در طی چند روز و یا چند هفته ادامه داشته باشد. شدت درد ممکن است تا پشت پاها نیز ادامه داشته باشد. یائسه بودن می‌تواند بر میزان شدت درد تاثیر گذار باشد.
در موارد شدید که تورشن تخمدان موجب نکروز بافت شده باشد ممکن است بیماران علائمی مانند تب، خونریزی های غیرطبیعی و یا ترشحاتی از واژن را تجربه نمایند. سفت شدن شکم، احساس درد در هنگام دست زدن به شکم نیز می‌تواند علامتی از نکروز شدن تخمدان باشد.
افراد در معرض خطر تورشن تخمدان
- خانم‌هایی که در سنین باروری هستند: این گروه از افراد بیشتر در معرض تورشن تخمدان قرار دارند اما این بیماری در کودکان و خانم‌های یائسه نیز دیده می‌شود.
- خانم‌های باردار: 20 درصد از موارد تورشن تخمدان در خانم های باردار رخ می دهد.
- خانم‌هایی که هورمون درمانی انجام می‌دهند: هورمون درمان‌هایی که به منظور تحریک تخمک گذاری انجام می‌شود می‌تواند باعث ایجاد کیست روی تخمدان شده و احتمال تورشن تخمدان را افزایش دهند.
تشخیص تورشن تخمدان
بیماران معمولاُ به دلیل درد شدید در ناحیه‌ی شکم به اورژانس مراجعه می‌نمایند. ابتدا سابقه‌ی پزشکی بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس معاینات بالینی انجام می‌شود.
جهت تشخیص دقیق، آزمایش‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
- سونوگرافی ترانس واژینال جهت بررسی تخمدان و لوله‌های فالوپ
- آزمایش خون جهت رد بیماری‌هایی مانند عفونت مجاری ادرار، حاملگی خارج از رحم و یا آپاندیسیت
درمان تورشن تخمدان
در صورت عدم درمان به موقع، تورشن تخمدان می‌تواند منجر به از دست دادن تخمدان و احتمال بروز ناباروری شود. جراحی تنها روش درمان تورشن تخمدان است و توصیه می‌شود این عمل را حتما توسط بهترین پریناتولوژیست انجام دهید تا عوارضی برای شما ایجاد نشود. بنابراین به محض اینکه تشخیص تورشن تخمدان قطعی شد بیمار به اتاق جراحی فرستاده می‌شود.
دو روش جهت جراحی تورشن تخمدان وجود دارد که عبارت است از:
1. لاپاراسکوپی
در طی این جراحی ابتدا یک برش کوچک روی شکم ایجاد می‌شود. یک لوله‌ی نازک و انعطاف پذیر که سر آن به یک دوربین پزشکی مجهز است (لاپاراسکوپ) از طریق این برش به داخل شکم فرستاده می‌شود. سپس جراح با کمک ابزار جراحی و راهنمایی لاپارسکوپ پیچ خوردگی تخمدان و یا لوله‌های فالوپ را باز می‌نماید.
جراحی لاپاراسکوپی معمولاُ با بیهوشی عمومی انجام می‌شود اما در برخی افراد (مانند خانم های باردار) روش بی‌حسی موضعی انتخاب مناسب‌تری است.
لاپاراسکوپی یک روش کم تهاجم است و بیمار چند ساعت پس از پایان جراحی می‌تواند به منزل بازگردد.
2. لاپاراتومی
جراحی لاپاراتومی یک روش جراحی پیچیده‌تر است که احتیاج به بیهوشی عمومی دارد. در این روش، یک برش روی شکم ایجاد می‌شود تا جراح بتواند اندام‌های تناسلی بیمار را مورد ارزیابی قرار دهد. در صورتی که هرگونه توده‌ای در تخمدان وجود داشته باشد طی این جراحی برداشته می‌شود و پیچ خوردگی تخمدان باز می‌شود.
با اینکه خارج ساختن تخمدان برای خانم‌هایی که در سنین باروری قرار دارند می‌تواند ناراحت کننده باشد اما در برخی موارد چاره‌ای جز خارج ساختن تخمدان باقی نمی‌ماند. شرایطی که به دلیل تورشن تخمدان باید تخمدان را خارج کرد عبارت است از:
- پیچ خوردگی تخمدان شدید باشد.
- جریان خون به سمت تخمدان و یا لوله‌های فالوپ قطع شده باشد.
- نکروز بافت اتفاق افتاده باشد.
برای خارج ساختن تخمدان 2 روش جراحی وجود دارد:
1. اوفورکتومی: در این جراحی تخمدان با روش لاپاراسکوپی و یا لاپاراتومی خارج می‌شود.
2. سالپنگو اوفورکتومی: در این روش علاوه بر تخمدان، لوله‌های فالوپ نیز خارج می‌شود.
