یکی از شیرین ترین لحظه ها برای خانم ها از همان ابتدای کودکی، حس مادرانه ای است که در وجودشان قرار دارد. تمامی بانوان به خاطر این احساس درونی برای به آغوش کشیدن فرزند خود لحظه شماری می‌کنند. دوران بارداری با تمامی شیرینی و لذت هایش گاهی با مشکلاتی رو به رو می‌شود که باعث نگرانی و اضطراب مادر خواهد شد.
به عنوان مثال گاهی خانم باردار، با بارداری پرخطر مواجه شده و حین بارداری به مراقبت ویژه نیاز داشته و باید تحت نظر یک پریناتولوژ خوب قرار بگیرد. در این مقاله به تمامی مسائلی که سبب به خطر افتادن بارداری می‌شود، اشاره خواهیم داشت.
منظور از بارداری پرخطر چیست؟
بارداری پرخطر به بارداری اطلاق می‌شود که در آن مادر یا جنین در معرض خطرات جدی قرار دارند و نیاز به مراقبت های پزشکی ویژه و نظارت بیشتر دارند. این نوع بارداری به دلیل وجود شرایط پزشکی خاص در مادر مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری، بیماری های قلبی یا نقص های جنینی ایجاد می‌شود. همچنین عوامل محیطی یا سبک زندگی مانند سن مادر، مصرف دارو یا عادات نادرست نیز خطر بارداری را افزایش می‌دهند. در این نوع بارداری، پزشکان برای پیشگیری از عوارض و خطرات احتمالی، برنامه های مراقبتی خاص و معاینات مکرر را تجویز می‌کنند.
علائم بارداری پرخطر
علائم بارداری پرخطر متنوع می‌باشد و بستگی به شرایط خاص مادر یا جنین دارد. برخی از این موارد:
- درد شدید شکم یا حساسیت در ناحیه پایین شکم.
- فشار خون بالا که با سردردهای شدید یا تاری دید همراه است.
- خونریزی یا لکه‌بینی از واژن در هر مرحله‌ای از بارداری.
- تورم ناگهانی در صورت یا دست‌ها که نشانه‌ای از فشار خون بالا است.
- کاهش حرکت جنین یا عدم حرکت محسوس جنین به ویژه در سه ماهه سوم.
- درد یا سوزش در هنگام ادرار یا تغییرات در الگوی ادرار که نشان‌دهنده عفونت می‌باشد.
- تب بالا یا علائم عفونت که به سرعت بهبود نمی‌یابد.
- نارسایی تنفسی یا تنگی نفس غیر معمول.
- تاری دید یا دید دوگانه که به دلیل فشار خون بالا یا مشکلات دیگر می‌باشد.
انواع بارداری های پر خطر
بارداری پر خطر به طور کلی به دو عامل اصلی بستگی دارد که هر یک به دسته های جزئی تری تقسیم می‌شوند.
بارداری پرخطر ناشی از عوامل مادری
می‌توان برخی ازعواملی که بارداری پر خطر را برای فرد ایجاد میکند، سن پایین مادر در هنگام بارداری می‌باشد. در صورتی که بارداری چندقلویی باشد، عوارض بیشتری را برای فرد به همراه خواهد داشت. مواردی چون دیابت و فشار خون و بیماری های عصبی مادر و همچنین اختلالات کلیوی نیز در بروز مشکلات بی تاثیر نیستند.
بارداری پرخطر ناشی از عوامل جنینی
در بسیاری از موارد دیده می‌شود که عواملی که حاملگی را پرخطر می‌سازد به عوامل جنینی مربوط می‌شود.
- سقط های مکرر
- سابقه زایمان زودرس
- وزن گیری نامناسب کودک
- حاملگی بعد از درمان نازایی
علت بروز بارداری پرخطر
بارداری پرخطر به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که به شرایط جسمی مادر یا جنین و همچنین عوامل محیطی یا زندگی مرتبط است. برخی از علت های بروز بارداری پرخطر عبارتند از:
- سن مادر: مادرانی که در سنین پایین تر از 17 سال یا بالاتر از 35 سال باردار می‌شوند، بیشتر در معرض خطر بارداری پرخطر قرار دارند.
- شرایط پزشکی قبلی مادر: بیماری های زمینه ای مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری های قلبی، اختلالات کلیوی، اختلالات تیروئیدی و بیماری های خودایمنی خطرات جدی برای بارداری ایجاد می‌کنند.
- مشکلات جنینی: نقص های مادرزادی، مشکلات رشد جنین یا بیماری های ژنتیکی باعث بارداری پرخطر می‌شود.
- بارداری‌های چندقلویی: بارداری با دوقلو یا بیشتر، احتمال بروز مشکلاتی مانند زایمان زودرس، فشار خون بالا یا دیابت بارداری را افزایش می‌دهد.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی: وجود سابقه بارداری های پرخطر در خانواده یا وجود بیماری های ارثی خطر بارداری پرخطر را افزایش می‌دهد.
- وزن مادر: اضافه وزن یا کمبود وزن مادر منجر به بارداری پرخطر می‌شود. اضافه وزن خطر دیابت بارداری و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد، در حالی که کمبود وزن باعث مشکلات رشد جنین می‌شود.
- عادات زندگی: مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری خطرات زیادی برای مادر و جنین ایجاد میکند.
- عفونت‌ها: برخی از عفونت ها مانند توکسوپلاسموز، سرخجه، سیفلیس یا HIV باعث مشکلات جدی در بارداری می‌شوند.
- سابقه بارداری‌های پرخطر یا سقط مکرر: مادرانی که در گذشته بارداری‌های پرخطر یا سقط های مکرر داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر بارداری پرخطر قرار دارند.
شرایط بارداری پر خطر
اصطلاح بارداری پر خطر معمولا برای مادرانی استفاده می‌شود که موارد خطرسازی را در شرایط خود تجربه می‌کنند و باید تحت مراقبت ویژه هم در دوران بارداری و هم گاهی در دوران بعد از زایمان قرار بگیرند. اغلب بانوان با شنیدن نام حاملگی پر خطر از زبان پزشک خود، بسیار مضطرب می‌شوند اما باید توجه داشته باشید که استرس و تنش بر شدت خطر می‌افزاید. عواملی که دوران بارداری را تحت تاثیر و خطر قرار می‌دهند، متعدد بوده که باید توسط بهترین متخصص پریناتولوژی مورد بررسی و تشخیص قرار گیرند.
✅✅ بیشتر بخوانید: چسبندگی جفت
خانم هایی که در شرایط بارداری پرخطر قرار دارند، باید تعداد دفعات بیشتری به پزشک مراجعه کنند و گاها سونوگرافی های بیشتری نسبت به دوران بارداری معمول، انجام دهند. قرار گرفتن در دسته حاملگی پرخطر، حتما به این معنا نیست که مادر یا جنین از نظر سلامت به مشکل بر بخورند. در ادامه به برخی از شرایطی که اگر فرد دارای آن باشد، یعنی به بارداری پرخطر دچار شده است نیز اشاره خواهیم داشت:
- خانم هایی که به بیماری های زمینه ای نظیر فشار خون بالا یا دیابت دچار هستند.
- بانوان بارداری که در سابقه خانوادگی خود شخصی با این نوع بارداری را داشته اند.
- خانم هایی که از بیماری سرطان یا دوره های شیمی درمانی رنج می‌برند.
- اگر به طور اتفاقی یا دلایلی دچار سقط جنین در بارداری قبلی شده اید.
- خانم هایی که در بارداری قبلی زودتر از موعد زایمان انجام داده اند.
- خانم های مبتلا به هر یک از بیماری های عفونی نظیر hiv
- تشخیص پزشک در مورد رشد آهسته کودک
- مشکلات مربوط به جفت وجود داشته باشد.
- زمانی که مسمومیت بارداری رخ دهد.
- افرادی که مشکلات کلیوی دارند.
مراقبت های پزشکی در حاملگی پرخطر
در صورتی که بارداری پرخطر برای خانمی تشخیص داده شود، رعایت تمامی مراقبت های پزشکی بسیار مهم است.
- میزان فشار خون باید با دقت بسیاری اندازه گیری شود.
- برای اطمینان از وضعیت سلامت جنین، سونوگرافی های مخصوصی ایجاد خواهد شد.
- آزمایش خون و ادرار
- در صورتی که سن مادر بالا باشد بعضی از مراقبتها و چکاپهای حاملگی تغییر میکند وممکن است نیاز به ازمایشات فوق تخصصی ومصرف بعضی داروها باشد.
بیشتر بخوانید: خطر سونوگرافی واژینال در بارداری
راه کار های خود مراقبتی در بارداری پرخطر
- رعایت یک رژیم غذایی سبک و سالم
حفظ ارامش وپرهیز از استرس - حضور به موقع جهت ویزیت ها وانجام دقیق دستورات در زمان گفته شده
مراقبت‌های ویژه بارداری پرخطر
مراقبت های ویژه در دوران بارداری پرخطر به منظور حفظ سلامت مادر و جنین و پیشگیری از عوارض جدی ضروری است. این مراقبت ها شامل موارد زیر می‌باشد.
- معاینات مکرر پزشکی: پزشک برای نظارت بر وضعیت سلامت مادر و جنین، معاینات و آزمایشات بیشتری تجویز میکند، مانند سونوگرافی های دوره‌ای، اندازه گیری فشار خون و آزمایش های خون.
- تغذیه مناسب: تغذیه سالم و متعادل برای مادر بسیار مهم است. مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین ها و مواد معدنی، مانند آهن و کلسیم، به جلوگیری از کم خونی و تقویت سیستم ایمنی کمک میکند.
- استراحت و فعالیت محدود: در برخی موارد، پزشک استراحت مطلق یا محدودیت در فعالیت های جسمی را توصیه میکند، به خصوص اگر مادر دچار مشکلاتی مانند فشار خون بالا یا خونریزی باشد.
- کنترل وزن: کنترل وزن مادر در دوران بارداری بسیار مهم است. اضافه وزن یا کمبود وزن عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد میکند.
- مراقبت‌های روانی: بارداری پرخطر استرس زا می‌باشد، بنابراین مشاوره روانی و حمایت از لحاظ عاطفی برای مادر مفید است.
- داروهای تجویزی: در صورت نیاز، پزشک داروهایی را برای کنترل فشار خون، دیابت بارداری یا سایر شرایط تجویز میکند.
- نظارت بر حرکت جنین: مادر باید توجه ویژه‌ای به حرکت جنین داشته باشد. در صورت کاهش یا تغییر در حرکات جنین، باید به پزشک مراجعه کنید.
- جلوگیری از عفونت‌ها: مراقبت های بهداشتی مناسب، مانند شستن دست ها، اجتناب از قرار گرفتن در معرض عفونت های ویروسی یا باکتریایی و استفاده از واکسن های ضروری، برای کاهش خطر عفونت در دوران بارداری پرخطر مهم است.
غربالگری برای تشخیص بارداری های پرخطر
انواع غربالگری های بارداری را برای تشخیص اینکه جنین در معرض بیماری خاصی قرار دارد یا خیر، انجام می‌دهند. این غربالگری ها معمولا در ماه های خاصی از بارداری بکار گرفته می‌شود.
تشخیص بارداری پرخطر از طریق ارزیابی وضعیت پزشکی مادر و جنین توسط پزشک متخصص صورت می‌گیرد. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی، انجام آزمایشات خون، سونوگرافی، فشار خون، آزمایش های مربوط به دیابت بارداری و سایر معاینات فیزیکی، به شناسایی مشکلات احتمالی می‌پردازد. همچنین، در صورت بروز علائم غیرمعمول مانند خونریزی، تورم غیرطبیعی، درد شدید یا تغییرات در حرکت جنین، پزشک تصمیم به بررسی دقیق تری می‌گیرد. بارداری پرخطر نیازمند نظارت مداوم و معاینات تخصصی است تا خطرات برای مادر و جنین به حداقل برسد.
در بارداری پرخطر چه زمانی باید نگران باشیم؟
در بارداری پرخطر باید به علائم غیرمعمول و تغییرات ناگهانی در وضعیت مادر یا جنین توجه ویژه‌ای داشته باشیم. اگر مادر با مشکلاتی مانند خونریزی، درد شدید شکم، تورم غیرطبیعی صورت یا دست ها، سردردهای شدید، تاری دید، کاهش حرکت جنین یا علائم عفونت روبه‌رو شود، این ها نشانه هایی هستند که باید به پریناتولوژ مراجعه کرد. همچنین، اگر فشار خون مادر به طور غیرعادی بالا رود یا آزمایشات خون نشان دهنده مشکلاتی مانند دیابت بارداری یا کم‌خونی شدید باشد، باید اقدامات درمانی و نظارتی سریع انجام شود. در چنین مواردی، هرگونه تغییر یا علائم غیرعادی باید جدی گرفته شود.
در صورت مشاهده چه علائمی باید به متخصص پریناتولوژی مراجعه کنیم؟
در صورتی که هر گونه از علائم زیر را مشاهده کردید، حتما با بهترین پریناتولوژیست در میان بگذارید تا در صورت لزوم، اقدامات و بررسی های لازم انجام شود.
گزارش هرگونه ناهنجاری جنین یا اختلال رشد در سونوگرافی
اختلال درنتیجه تستهای غربالگری
وجود هرگونه بیماری زمینه ای مثل دیابت فشارخون اختلال تیرویید و….
ویا حاملگی دوقلویی سابقه سقط یا نازایی ویا سابقه حاملگی مشکل دار و پیچیده قبلی
سخن پایانی
بارداری پرخطر یک دوره حساس است که نیازمند دقت و مراقبت بیشتر از سوی مادر و تیم پزشکی است. با آگاهی از علائم و شرایط خاص این نوع بارداری، می‌توان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرده و به سلامت مادر و جنین کمک کرد. اهمیت پیگیری مستمر و انجام آزمایشات منظم نمی‌تواند نادیده گرفته شود، زیرا این اقدامات شانس داشتن یک بارداری موفق و تولدی سالم را افزایش می‌دهد. در نهایت، حمایت عاطفی و روانی از مادر در این دوران نیز نقشی حیاتی در حفظ سلامت کلی مادر و جنین ایفا میکند.
